W dniach 3-6 października w Centrum Nauki Kopernik czekają na uczestników Festiwalu Przemiany wystawa, wykłady, warsztaty, dyskusje, filmy i koncerty. 4 dni pełne twórczych aktywności związanych z przyszłością jedzenia. Trwa Festiwal Przemiany.
Mięso hodowane komórkowo. Insekty. Domowe miniuprawy warzyw i glonów. Co będziemy jeść w niedalekiej przyszłości? Dlaczego musimy zmienić nasze zwyczaje żywieniowe? Odpowiedzi na te pytania poszukamy podczas Festiwalu Przemiany, którego tegoroczna edycja odbywa się pod hasłem „Apetyt i apatia”.
Apetyt i apatia
Odkrywanie różnorodnych źródeł pokarmu i przetwarzanie go od samego początku determinowało rozwój naszej cywilizacji. Poszukiwanie nowych źródeł i metod produkcji jedzenia z czasem stawało się coraz bardziej ekspansywne, masowe
i ingerujące w zastany kształt środowiska. W końcu ten nieposkromiony apetyt zawiódł nas w ślepą uliczkę. Gigantyczne hodowle zwierząt wymagają ogromnych ilości wody, energii i pasz. Są siedliskiem antybiotykoopornych superbakterii i emitują gazy cieplarniane. Monokulturowe uprawy niosą ze sobą ryzyko utraty bioróżnorodności. Wysoko przetworzony pokarm niekorzystnie wpływa na zdrowie. Nasze działania przyczyniają się do katastrofy klimatycznej, potęgują globalne ocieplenie, wyjaławiają grunty i sprzyjają rozwojowi wielu chorób cywilizacyjnych. Marnujemy także ogromne ilości samej żywności – wyrzucamy jej więcej,
niż potrzeba do wykarmienia wszystkich głodujących na świecie. Organizacja Narodów Zjednoczonych szacuje, że w 2050 r. na naszej planecie będzie żyć 10 miliardów ludzi. Jeśli chcemy mieć wtedy co jeść, musimy natychmiast zmienić zwyczaje żywieniowe. To ostatni dzwonek, by otrząsnąć się z apatii i zaprojektować bardziej zrównoważoną przyszłość żywności: przyjazną środowisku, etyczną i sprzyjającą naszemu zdrowiu. Nauka i technika dostarczają nam do tego narzędzi. Od nas zależy, czy i jak je wykorzystamy.
Danie główne
Jak powstaje mięso hodowane komórkowo? Czy to trudny, drogi proces, wymagający skomplikowanych rozwiązań technicznych? Organizatorzy Festiwalu Przemiany postanowili podjąć wyzwanie i to sprawdzić. W laboratorium biologicznym Centrum Nauki Kopernik rozpoczęli proces hodowli komórek kurczaka, który zaprezentowali podczas festiwalu.
Pobrany fragment mięśnia szkieletowego dorosłego kurczaka został umieszczony
w roztworze kolagenazy (enzymu, dzięki któremu mięsień rozdziela się na pojedyncze włókna). Ta procedura pozwala wyizolować komórki satelitarne, potrzebne
do wyhodowania komórek mięśniowych, a w efekcie – samego mięsa. Wyselekcjonowane włókna przenosi się do pożywki hodowlanej i kilkukrotnie „przepuszcza” przez strzykawkę, aby uległy defragmentacji. Dzięki temu od włókien odczepiają się komórki satelitarne (komórki macierzyste mięśni). Przenosi się je następnie do inkubatora (temp. 37°C, stężenie CO2 – 5 proc.) i zostawia na 5 dni.
Ważne jest, aby jednokrotnie podać czynnik wzrostu i utrzymywać komórki w niskim zagęszczeniu. Po kilku dniach zaczyna się fuzja komórek satelitarnych i tworzą się miotubule (podstawowe jednostki budujące mięśnie), które łączą się ze sobą, tworząc włókno mięśniowe. Setki tysięcy takich włókien tworzy mięsień. W ten sposób uzyskujemy kawałek mięsa. Aby mógł on osiągnąć właściwy rozmiar, potrzebne jest specjalne „rusztowanie”, zapewniające komórkom dostęp do substancji odżywczych i tlenu. Naszym rusztowaniem stał się przygotowany do tego liść szpinaku. Pozbyliśmy się z niego komórek roślinnych i zostawiliśmy sam celulozowy szkielet wraz z wiązkami przewodzącymi, które potraktowaliśmy jako „układ krwionośny”, zaopatrujący komórki mięśniowe w niezbędne substancje odżywcze. Zawiesinę komórek satelitarnych kurczaka wstrzyknęliśmy do wiązek przewodzących liścia. Teraz wystarczyło włożyć liść do inkubatora i czekać,
aż komórki wypełnią liść.
- Mięso hodowane komórkowo może stanowić ogromną szansę dla przyszłości światowego systemu żywienia. To kluczowa innowacja, która ma potencjał ograniczyć wpływ mięsa na zmiany klimatyczne, zdrowie ludzi i dystrybucję żywności na świecie - mówi Patricia Homa, dyrektor ProVeg Polska
– partnera wydarzeń towarzyszących Festiwalowi Przemiany
Mięso kurczaka hodowane komórkowo w liściu szpinaku będzie można zobaczyć podczas Przemian w KitchenLabie, na wystawie Uśpieni sytością (3-6.10).
Talerz przyszłości
Oto dania, które pojawią się w festiwalowym jadłospisie. Niektóre propozycje są jeszcze pomysłami, inne nabrały już realnych kształtów. Będzie można lepiej je poznać, a czasem skosztować.
Qrczak – to białko pszenicy połączone z fasolą. Pełnowartościowa alternatywa dla drobiu o mięsnej teksturze (Przemiany Showroom i debata Kto nas nakarmi w XXI wieku?, 4.10 oraz Wspólny stół, 6.10).
Białko z rzepaku – alternatywa dla białka pochodzenia zwierzęcego od NapiFeryn BioTech (Przemiany Showroom, 4.10).
Owady – świerszcze, mączniki i wiele innych gatunków to wartościowe produkty żywnościowe (Żywność przyszłości, 5.10 i Wspólny stół 6.10).
Hempiness – odżywcze napoje z CBD (Przemiany Showroom, 4.10).
Miniaturowe warzywa liściaste – uprawiane w zautomatyzowanych, miejskich farmach wertykalnych (Przemiany Showroom, 4.10, wystawa Uśpieni sytością,
3-6.10).
Rośliny in vitro – szybka i masowa technologia hodowli roślin (KitchenLab na wystawie Uśpieni sytością, 3-6.10).
Wodorosty - Chlorella, Spirulina, Nori, Wakame oraz glony, które można hodować w domu (KitchenLab, wystawa Uśpieni sytością, 3-6.10 i Wspólny stół 6.10)
Żywność przetworzona wysokociśnieniowo – nowa metoda konserwacji (HPP) pozwala przechowywać pełnowartościowe produkty (warsztaty Żywność pod wysokim ciśnieniem, 4.10).
Menu programowe
Wystawa Uśpieni sytością budzi nas z letargu i zmusza do trzeźwego spojrzenia na globalną produkcję, dystrybucję i marnowanie jedzenia. Konfrontuje z tym, co jest – aby zachęcić do wzięcia odpowiedzialności za to, co będzie. (3-6.10)
Przed nami trzy wykłady – trzy spojrzenia na przyszłość żywności.
Koert van Mensvoort - artysta, naukowiec i filozof przedstawi swoją wizję „nowej natury” – alternatywę „powrotu do natury” (3.10). Projektantka żywności jutra - Chloé Rutzerveld opowie o swojej pracy na styku nauki, techniki i designu (5.10). Psycholog Christopher Bryant zapozna nas z badaniami stosunku ludzi do mięsa hodowanego komórkowo. (5.10)
Science Espresso to kameralne spotkania z ekspertami. Porozmawiamy o żywności funkcjonalnej z dr Hanną Wilską (4.10), psychologii jedzenia - z dr Anną Januszewicz (5.10) i związkach żywności ze zmianami klimatu - z dr. hab. Zbigniewem M. Karaczunem, prof. SGGW (6.10).
Dyskusje panelowe stanowią wyjątkową okazję, by spojrzeć na przyszłość żywności z wielu perspektyw. Zastanowimy się, jak rozwój nauki i techniki odmienia myślenie o zdrowiu (Zdrowie to za mało, 4.10) oraz spróbujemy na nowo zdefiniować pojęcia naturalności i sztuczności (Naturalnie sztuczne, 4.10). Porozmawiamy o barierach psychologicznych, społecznych, biznesowych i prawnych, pojawiających się podczas prób stworzenia zrównoważonego systemu żywnościowego (Żywność przyszłości, 5.10). Odkryjemy potencjał upraw miejskich i hydroponicznych (Lokalne jedzenie, 6.10) i potencjalny wpływ naukowo-influencerskiej współpracy na świadomość społeczną (Dobra chemia: influencerzy i naukowcy, 5.10)
Zasiadając do Wspólnego stołu (6.10), porozmawiamy o społecznym wymiarze jedzenia, lęku przed tym, co obce i „sztuczne” oraz żywnościowych rewolucjach, greenwashingu, straszeniu futurologicznymi scenariuszami.
Na koniec postaramy się oswoić przyszłość. Rozprawimy się z mitami związanymi
z jedzeniem i spróbujemy stworzyć pozytywne memy (6.10).
Szczegółowy program imprezy: www.festiwalprzemiany.pl
